KBO-Brabant riep alle Brabantse gemeenten op om actief aan de slag te gaan met valpreventie.

Elke vijf minuten belandt er een 65-plusser na een val op de spoedeisende hulp. Van hen worden er 36.200 opgenomen in het ziekenhuis, meer dan één op drie, en 5.209 ouderen overleden in 2021 door een val. Met adequate valpreventie valt derhalve veel leed te voorkomen. Gemeenten hebben middelen gekregen om valpreventie aan te bieden aan hun inwoners van 65 jaar en ouder. Voor de inzet van deze middelen heeft KBO-Brabant een aantal suggesties gedaan, zoals:

Kies voor een integrale aanpak
De oorzaken van vallen zijn zo divers dat valpreventie om de inzet van verschillende zorgprofessionals, organisaties en vrijwilligers vraagt. Persoonsgebonden risicofactoren zijn onder meer: medicijngebruik, slecht zicht en gehoor, alcoholgebruik, problemen met lopen, snel opstaan. Omgevingsgebonden risicofactoren hebben te maken met de inrichting van de woning: onvoldoende verlichting, drempels, losse kleedjes. Ook gladde schoenzolen, een slecht onderhouden rollator en elektrische fiets kunnen een valincident veroorzaken. In de openbare ruimte gaat het om ongelijke bestrating, slechte straatverlichting en blokkades.

Door de veelheid van risicofactoren verdient het aanbeveling om ook andere disciplines dan fysio- en ergotherapeuten bij uw valpreventieprogramma’s te betrekken. Fysiotherapeuten kunnen aan vroegsignalering doen, uitleg geven over balansoefeningen, valtrainingen verzorgen. Maar wij zouden graag zien dat ook de plaatselijke apotheker, de optometrist en vrijwilligers zoals de woonadviseurs van KBO-Brabant hierin een rol krijgen. De apotheker kan aan de hand van het medicatieoverzicht bekijken of (interacties tussen) bepaalde medicijnen leiden tot valrisico. De optometrist kan als hbo-opgeleide oogzorgverlener zien of het zicht nog goed is. Opgeleide vrijwillige woonadviseurs van KBO-Brabant controleren het huis op wooncomfort en veiligheid, waaronder valrisico’s. Maar ook kunnen gemeente en burgers samen werk maken van onveilige omgevingsfactoren, zoals loszittende stoeptegels, niet of slecht functionerende straatverlichting, slecht zicht door beplanting. Mogelijk kunt u een team van vrijwillige scouts vragen om periodiek een wijkschouw uit te voeren met het oog op aanpak van de geconstateerde gebreken door de gemeentelijke dienst openbare ruimte.

Betrek senioren zelf bij het plan van aanpak valpreventie|Als u voornemens bent om een lokale werkgroep van zorgprofessionals in het leven te roepen, betrek dan ook de georganiseerde ouderen zoals de lokale KBO-Afdeling(en) bij de werkgroep. Op deze wijze maken de voorgenomen interventies meer kans van slagen en sluit de voorlichting beter aan bij de doelgroep. Zo horen wij regelmatig dat vitale senioren zich niet aangesproken voelen door een thema als valpreventie, terwijl het toch echt ook voor hen van belang is. Natuurlijk besteedt ook KBO-Brabant aandacht aan valpreventie, maar doet dat mede daarom onder de noemer “Vitaliteitsdag”, een in wijkgebouw of dorpshuis georganiseerde dag waarop senioren kunnen binnenlopen voor goede gesprekken en fysieke tests door fysiotherapeut, opticien, audicien, apotheker, onder meer voor de opsporing en vroegsignalering van valrisico’s. Onze Vitaliteitsdag is een uniek samenwerkingsproject tussen lokale zorgprofessionals, mbo-studenten en vrijwilligers. Klik hier: Vitaliteit

Maak in de ketenaanpak valpreventie gebruik van innovatie
Enige tijd geleden is de Smart Floor gelanceerd, een data gedreven bewegingsanalyse om periodiek, snel en laagdrempelig onder begeleiding van fysiotherapeuten de kans op vallen bij (thuiswonende) ouderen te voorspellen. Op basis van de analyse kan vroegtijdig diagnose en interventie ingezet worden, bijdragend aan een gezonde levensstijl en welzijn van mensen. Een maandelijkse screening is van belang om eventuele veranderingen in het looppatroon goed te kunnen monitoren. Dat lijkt intensief, maar een screening duurt nog geen twee minuten en met vereende krachten, een slimme aanpak (zoals inzet van vrijwilligers en positionering op locaties waar veel ouderen toch al komen) lijkt het heel goed te doen en zelfs leuk voor mensen. Zoiets als elke maand even op de weegschaal gaan staan bij de fitnessclub of het zwembad.

Maak gebruik van goede voorbeelden van KBO-Afdelingen
Een aantal KBO-Afdelingen is actief bezig met valtraining of valpreventieprogramma’s:

1. KBO Zevenbergen heeft contact gezocht met fysiotherapeuten en de plaatselijke judoschool om werkzame valtrainingsprogramma’s op te zetten: Veilig vallen begint bij bewustwording.
2. Vrijwillige woonadviseurs, waaronder een oud-fysiotherapeut, geven presentaties aan lokale KBO-Afdelingen over valrisico’s om bewustwording te vergroten.
3. Onze vrijwillige woonadviseurs doen desgevraagd een gratis Huistest bij senioren thuis.
4. Doortrappen: veiliger fietsen tot je 100ste. KBO Roosendaal pakt samen met onder meer een opticien en audicien valpreventie op en benadrukt het helmgebruik voor veilig fietsen (zie bijgesloten persbericht).

Wij hopen van harte dat u – samen met onze lokale KBO’s – aan de slag gaat om valincidenten onder ouderen fors terug te dringen.